Ontwikkeling on site diagnostische tools, vaccins en virale remmers ter bestrijding van het westnijlvirus bij mens en dier

Inleiding

Het westnijlvirus (WNV) wordt een steeds groter gezondheidsprobleem in Nederland (en Europa) omdat de virale cyclus door toename van de gemiddelde temperatuur steeds vaker per seizoen doorlopen wordt. Hierbij zijn muggen, vogels en (minder) paarden en huisdieren de belangrijkste factoren. De mens is eindstadiumgastheer van WNV en wordt bedreigd door deze ziekte. In 1990 belandden er sporadisch geïnfecteerde mensen in het ziekenhuis, maar in 2018 waren dat er al 1.600 verspreid over 11 landen in Europa. In deze periode namen ook de neuro-invasieve gevolgen van het virus in geïnfecteerde patiënten toe. In tegenstelling tot malaria komt het westnijlvirus in veel meer muggen voor die dag en nacht steken.

Doel van het project

In dit R&D-samenwerkingsproject wil het consortium, bestaande uit B.V. European Veterinary Laboratory (EVL) en Antibody Store Ltd., snelle diagnostische testen en mosaic-based eiwit-(RNA)-vaccins ontwikkelen om WNV-infecties bij dier en mens te diagnosticeren, voorkomen, bestrijden en behandelen, evenals virale remmers die de virusreplicatie kunnen stoppen, blokkeren of remmen. Momenteel zijn er weinig tools om de diagnose WNV te kunnen stellen, enkel PCR-testen in het laboratorium. EVL en Antibody Store willen een combinatie ontwikkelen van PCR met sneltesten die op locatie kunnen worden uitgevoerd.

Huidige behandelingen

De behandeling van WNV bestaat momenteel uit niet-specifieke supportive therapie (pijnbestrijding en toedienen van infuus). Vaccins en virale remmers zijn er in het geheel niet.

Relevantie voor regionale agenda

Dit sluit aan op Agendapunt 2: Gezonde mensen, Focus op preventie, Thema One Health, specifieke preventie en bestrijding van infectieziekten uit de Regionale Economische Agenda van de provincie Utrecht. Deze actielijn zet in op het benutten van de expertise om ziekten die overgaan van dier op mens te voorkomen, diagnosticeren en bestrijden. Ook de Topsector Life Sciences & Health kent het thema One Health om epidemieën bij mensen en dieren te voorkomen, nationaal en internationaal (Global Health). Het westnijlvirus, de Covid-19 pandemie en de apenpokkenuitbraak onderstrepen het One Health-principe, namelijk dat dier- en reguliere geneeskunde onlosmakelijk met elkaar verbonden zijn. Dit project heeft raakvlakken met de ontwikkeling van vaccins tegen Covid-19 en apenpokken. De ontwikkeling en optimalisatie van deze vaccins is momenteel één van de belangrijkste uitdagingen voor de wereldeconomie.

Gezondheidsimpact

Het westnijlvirus veroorzaakt een chronische ziekte. Tussen 50-60% van de gehospitaliseerde patiënten houdt (ernstige) neurologische klachten. Uit recent onderzoek blijkt dat patiënten die op jonge leeftijd geïnfecteerd raken op latere leeftijd nog ernstige leverbeschadiging kunnen ontwikkelen. Ook blijkt uit dit onderzoek dat patiënten met neurologische restverschijnselen jaren later nog virus uitscheiden via de urine. Het consortium gaat zich richten op het voorspellen en voorkomen van infecties met het westnijlvirus, evenals het vergaren van kennis over onderliggende mechanismen en het verloop van de infecties. Er is nog weinig over het westnijlvirus bekend. Derhalve wil het consortium het voorkomen van het virus in Nederland in kaart brengen en ook het meest geschikte onderzoeksmateriaal identificeren: in welke muggen, vogels en paarden komt WNV voor.

Verbinding met voeding en gezondheid

De REA Gezonde mensen wil in de regio Utrecht ook twee krachtige thema's in haar gebied verbinden: voeding en gezondheid. In dit project is dit met name van belang bij de ontwikkeling van testen en vaccins voor dieren die gebruikt worden in de vleesverwerkende industrie (paard, wild, vogels zoals ganzen en fazanten). Vleesverwerkende industrie en waterkwaliteit (water besmet met door WNV geïnfecteerde muggenlarven), evenals preventie en bestrijding van zoönosen middels de integrale One Health-aanpak waarbij humane en veterinaire gezondheidszorg samenwerken, evenals de interactie met milieu en dierenwelzijn, is hierbij van belang. De combinatie van dierenwelzijn, antibioticareductie en infectieziektebestrijding is ongebruikelijk. Dit consortium van EVL en Antibody Store heeft echter de middelen en capaciteiten om dit project te laten slagen.

Concurrentie en marktkansen

Men verwacht op korte termijn geen directe concurrentie van andere partijen en het consortium is derhalve van mening dat de markt zeer geïnteresseerd is in hun aanpak.

Toename van muggen en risico's

Het aantal Culex-soorten (inclusief de tijgermug) die momenteel in Nederland voorkomen is sterk toegenomen, evenals het aantal muggen per soort. Het risico op een beet/prik van besmette Culex is de afgelopen jaren zeer sterk toegenomen, mede vanwege de gemiddelde temperatuurstijging en migratie van mens en dier, en de verwachting is dat dit alleen maar zal stijgen. Vele muggensoorten verspreiden virale ziekten naar mens en dier met zeer hoge morbiditeit en mortaliteit. WNV is dodelijker dan Covid-19.

Toekomstige mogelijkheden

Met de blauwdruk van het mozaïek-vaccin dat dit consortium wil ontwikkelen tegen het westnijlvirus, zouden in de toekomst mogelijk ook andere infecties voorkomen kunnen worden; denk hierbij aan Zika, Usutu, Dengue en FMSE.