Ontwikkeling testen en vaccins ter bestrijding van Lyme en babesiose bij mens en dier

Inleiding

Het aantal en soorten teken en daarmee het aantal tekenbeten is de afgelopen jaren sterk toegenomen, mede vanwege de gemiddelde temperatuurstijging en migratie van mens en dier. De verwachting is dat dit alleen maar zal stijgen. Vele arthropoda (waaronder de harde en zachte teken vallen) verspreiden ziekten naar mens en dier met hoge morbiditeit en mortaliteit.

Doel van het project

In dit R&D-samenwerkingsproject wil het consortium, bestaande uit B.V. European Veterinary Laboratory (EVL) en Antibody Store Ltd., snelle diagnostische testen en mosaic-based eiwit-(RNA)-vaccins ontwikkelen om Lyme- en babesia-infecties bij dier en mens te diagnosticeren, te voorkomen, te bestrijden en te behandelen. Deze tekenproblematiek en de huidige Covid-19 pandemie onderstrepen het One Health principe, namelijk dat dier- en reguliere geneeskunde onlosmakelijk met elkaar verbonden zijn. Dit project heeft raakvlakken met de ontwikkeling van vaccins tegen Covid-19. De ontwikkeling en optimalisatie van deze vaccins is momenteel één van de belangrijkste uitdagingen voor de wereldeconomie. De overeenkomst zit onder andere in het mozaïekelement van het vaccin. Het tot expressie brengen van de buitenkant van de structuur van de pathogeen en op die manier een vaccin maken is 'cutting edge' technologie.

Gezondheidsproblemen en klimaatverandering

Gezondheidsproblemen, zeker op jonge leeftijd, kunnen een oorzaak zijn van levenslange kwetsbaarheid. Lyme en babesiose zullen een steeds groter probleem worden in Nederland (en Europa) omdat de periode waarin de infectie kan worden opgelopen door de toename van de gemiddelde temperatuur steeds langer wordt. Met de blauwdruk van het mozaïekvaccin dat dit consortium beoogt te ontwikkelen tegen de ziekte van Lyme en babesiose, zouden in de toekomst mogelijk ook andere infecties voorkomen kunnen worden; denk hierbij aan Crimean-Congo hemorrhagic fever en FMSE (tekencefalitis).

Verbinding van thema's

In de REA Gezonde mensen wil de regio Utrecht twee krachtige thema's in haar gebied verbinden: voeding en gezondheid. In dit project is dit met name van belang bij de ontwikkeling van testen en vaccins voor melk- en vleesvee. Tevens sluit dit R&D-samenwerkingsproject van EVL en Antibody Store aan bij het deelprogramma 'Veilige productie via preventie en het wegnemen van risico's' uit de missie 'Gewaardeerd, gezond en veilig voedsel'.

Prioriteiten en aanpak

Een prioriteit is de verdere ontwikkeling van snelle detectie van pathogenen en contaminanten, van toepassing bij dit tekeninfectieproject voor melk- en vleesrunderen, evenals de aanpak van antibioticaresistentie en preventie en bestrijding van zoönosen middels de integrale One Health-aanpak waarbij humane en veterinaire gezondheidszorg samenwerken en ook de interactie met het milieu wordt meegenomen. Dierenwelzijn staat hierbij ook hoog in het vaandel, zoals (vee-)runderen die moeten kunnen grazen in de buitenlucht. Echter, als de tekenproblematiek niet wordt aangepakt, komt dit buiten grazen meer onder druk te staan. De combinatie van dierenwelzijn, antibioticareductie en infectieziektebestrijding is ongebruikelijk. Dit consortium van EVL en Antibody Store heeft echter de middelen en capaciteiten om het project te laten slagen.

Huidige situatie en behoefte aan oplossingen

Er zijn geen geregistreerde specifieke geneesmiddelen ter behandeling of voorkoming van babesiose. Voor de behandeling van Lyme zijn er enkele antibiotica beschikbaar die niet specifiek geregistreerd zijn voor Lyme en langdurig gebruikt moeten worden, met grote risico's op resistentie. Er zijn middelen op de markt die de besmetting met teken verminderen, maar deze mogen niet gebruikt worden bij melkkoeien omdat deze stoffen in de melk terecht kunnen komen. Voor melkvee zijn er geen werkzame geregistreerde middelen beschikbaar voor de behandeling van runderen tegen teken en ter voorkoming van tekeninfecties.

Diagnostische testen

Er zijn diagnostische testen op de markt voor detectie van de ziekte van Lyme, met name PCR-testen voor enkel humaan gebruik. Snelle diagnostische testen die Borrelia en/of Babesia in de bloedbaan kunnen aantonen, zijn niet beschikbaar. Voor de vele andere door teken overdraagbare pathogenen zijn slechts hier en daar in beperkte mate in-house testen beschikbaar.

Toekomstige verwachtingen

Er moeten meer snelle, betrouwbare, on-site diagnostische testen beschikbaar komen om besmette gebieden snel in kaart te kunnen brengen en positieve dieren snel te identificeren. EVL en Antibody Store verwachten op korte termijn geen directe concurrentie van andere partijen en het consortium is derhalve van mening dat de markt zeer geïnteresseerd is in hun meersporenaanpak!